آرتروز : شایعترین نوع درگیری مفصل می باشد خصوصا در افراد مسن می باشد.
کدام مفاصل بیشتر مبتلا به آرتروز می شوند ؟
مهره های گردن و کمر و مفاصل زانو و ران و شصت دست بیشترین ریسک درگیری را دارند.
البته در دست مفاصل بین انگشتی انتهایی و میانی همچنین می توانند به آرتروز مبتلا شوند.
کدام مفاصل احتمال ابتلا به آرتروز کمتری دارند ؟
مچ دست ، آرنج ، مچ پا کمترین احتمال درگیری به آرتروز دارند.
ارتباط سن و آرتروز : آرتروز در افراد زیر ۴۰ سال کمتر دیده می شود و بیشترین شیوع در سنین بالای ۶۰ سال دارد.
در زنان پیر ریسک ابتلا به آرتروز اغلب مفاصل را دارا می باشند گرچه یائسگی و افت هورمون ها می تواند فاکتور کمک کننده باشند.
آیا ارث و وراثت ارتباطی با شیوع آرتروز دارد یا خیر ؟
یک بیماری کاملا وابسته به ارث می باشد. ۵۰% افرادیکه مبتلا به آرتروز دست و ران می باشند سابقه ارثی در خانواده داشته اند.
همچنین در ۳۰ درصد افراد مبتلا به آرتروز زانو ابتلا در یکی از افراد خانواده دیده می شود. گرچه آرتروز در چندین مفصل که اصطلاحا آرتروز ژنرال دیده می شود بندرت جنبه ارثی دارد اغلب ناشی از افزایش سن می باشد.
آیا ناهنجاری های مفصلی ارتباط با شیوع آرتروز دارد ؟
بله مثلا در مورد ران اختلالات مادرزادی همانند در رفتگی مفصل ران و … در کودکی می تواند ریسک آرتروز مفصل ران را در بزرگسالی افزایش دهد.
آسیب های وارده به مفصل آیا می توانند منجر به افزایش شیوع آرتروز شوند ؟
بلی، شکستگی ها و پارگی های رباط و سنیک مفاصل همچون زانو می تواند باعث افزایش ریسک آرتروز در آینده شود.
ریسک پارگی منیسک با افزایش سن بیشتر می شود و می تواند حتی بدون علامت باشد اما وقتی تبدیل به آرتروز در مفاصل مبتلا شود علامتدار می گردد.
کدام اختلالات مادرزادی در مفاصل زانو مرتبط با افزایش شیوع آرتروز می باشد ؟
اختلالات همچون زانوی پرانتزی یا زانوی ضربدری اگر در سنین پایینتر اصلاح شود و می تواند منجر به آرتروز در آینده شود.
نقش عضلات اطراف مفصل در ایجاد آرتروز
ضعف عضلات ۴ سر ران اطراف زانو می تواند باعث افزایش ریسک ابتلا به آرتروز دردناک زانو شود.
نقش چاقی در ایجاد آرتروز مفاصل :
۳ تا ۶ برابر وزن بدن در هنگام راه رفتن به مفصل زانو انتقال می یابد و چاقی یک ریسک فاکتور شناخته شده برای ایجاد و پیشرفت آرتروز زانو و به میزان کمتر آرتروز مفصل ران می باشد.
حتی چاقی ریسک ایجاد آرتروز انگشتان دست را نیز زیاد می کند که نشانگر یک فاکتور متابولیک موجود در گردش خون افراد چاق می باشد که باعث افزایش ابتلا به آرتروز در این افراد می شود.
آیا استفاده مکرر از مفصل و ورزشی ارتباطی با ایجاد آرتروز دارند ؟
افرادیکه به خاطر شغل شان مجبور به استفاده مداوم و مکرر از مفاصل خاص هستند ریسک ابتلا به آرتروز در این مفاصل بیشتر می باشد.
به طور مثال کشاورزان که در ریسک ابتلا به آرتروز ران قرار دارند و منحنی ها در ریسک ابتلا به آرتروز زانو و ستون مهره ها قرار دارند.
کارگرانی که به خاطر شغل شان مجبورند مداوم زانو را خم کنند یا اجسام سنگینی حمل نمایند در معرض ابتلا به آرتروز زانو می باشند.
توصیه های که در جهت پیشگیری از آرتروز در کارگران و کسانیکه شغل های سنگینی دارند می شود شامل انجام ورزش های خاص جهت تقویت عضلات اطراف مفاصل می باشد.
علت درد در یک مفصل مبتلا آرتروز چه می باشد ؟
از آنجایی که غضروف مفصل عصب ندارد علت درد در یک مفصل مبتلا به آرتروز التهاب و تجمع مایع در نتیجه کشیدگی کپسول مفصلی و کشیدگی عضلات اطراف مفصل و فاشر بر روی استخاون اطراف مفصل می باشد.
بیماری آرتروز چه علائم بالینی دارد ؟
- درد مهمترین علامت بیماری آرتروز است.
درد معمولا مرتبط با استفاده از مفصل و هنگام تحرک بیمار ایجاد می شود و با ساتراحت دادن به مفصل درد برطرف می شود.
چه موقع درد ایجاد می شود ؟
درد زانو و مفصل ران موقع بالا رفتن و پایین آمدن از پله ها ایجاد می شود و درد مفاصل دست موقع آشپزی و کارهای ظریف دستی همانند خیاطی کردن – تایپ کردن و نظافت منزل ایجاد می شود.ماهیت درد آرتروز چگونه است ؟
در ابتدای بیماری درد در مفاصل مبتلا به آرتروز معمولا دروره ای و متناوب است و زمانی که از مفصل استفاده بیش از حد می شود درد ایجاد می شود ولیکن با پیشرفت بیماری درد مداوم می شود و حتما باعث اختلال در خواب شبانه بیمار می شود. - خشکی صبحگاهی
دومین علامت بیماران مبتلا به آرتروز خشکی و سفتی در مفاصل مبتلا می باشد که معمولا صبحگاهی می باشد ولیکن مدت زمان این خشکی صبگاهی بر خلاف بیماری های روماتیسمی کمتر از ۳۰ دقیقه می باشد. - فقل شدن مفصل
یکی دیگر از علائم بالینی آرتروز می باشد که معمولا به علت پارگی مینسک و رباط های اطراف زانو اتفاق می افتد. - بزرگی و برجسته شدن مفاصل درگیر از اعلام دیگر آرتروز می باشد مثلا در آرتروز دست برجستگی های استخوانی در مفاصل بین انگشتی میانی و انتهایی و شصت دست و آرتروز در زانو بزرگی و پهن شدگی مفصل زانو اتفاق می افتد.
به طور کلی آرتروز شایعترین علت درد مزمن زانو در یک فرد بالای فرد ۴۵ سال می باشد اما سایر تشخیص افتراقی های درد زانو شانل درگیری التهابی مفصل زانو در نتیجه بیماری روماتوئید آرتریت و نقرس ، آرتریت های واکنش و … می باشد.
علت درد قسمت میانی زانو چه می باشد ؟
درد قسمت داخلی و میانی زانو می تواند به علت آرتروز کشکک زانو یا به علت بورسیت یا التهاب موضعی محل چسبیدن تاندون ها به برجستگی داخلی زانو باشد که معمولا این درد با پایین رفتن و بالا رفتن از پله ها و برخاستن از روی زمین یا صندلی تشدید می یابد.
راه های تشخیص آرتروز چیست ؟
- معاینه مفصل که توسط پزشک با تجربه صورت پذیرد. در معاینه معمولا درد در انجام حرکات مربوط به زانو وجود دارد و گاه در معاینه بزرگی مفصل مشخص می شود که علت بزرگی و تورم مفصل در آرتروز به علت برجستگی های استخوانی یا تجمع مایع در مفصل مبتلا می باشد. گاه در معاینه مفصل مبتلا خرت خرت یا صدای مربوط به سایدگی غضروف و استخوان مشخص می شود.
- دومین راه تشخیص در مواردی که تورم و تجمع مایع در مفصل مبتلا وجود دارد تخلیه سوزنی مایع مفصل و بررسی آزمایشگاهی مایع مفصل می باشد.
- گرافی ساده مفصل و انجام ام آر آی نیز به تشخیص آرتروز کمک می کند
فواید ام آر آی در بیماران مبتلا به آرتروز زانو
ام آر آی می تواند تجمع مایع در مفصل ، کیست مفصلی و حتی در مواردی که پارگی منسیک یا رباط های اطراف مفصل در نتیجه آرتروز ایجاد شده باشد مشخص کند.
درمان آرتروز
هدف درمان آرتروز چیست ؟
- تسکین درد
- به حداقل رساندن ناتوانی مفصل که در نتیجه آرتروز ایجاد می شود.
درمان آرتروز به ۳ قسمت تقسیم بندی می شود :
- درمان غیردارویی
- درمان دارویی
- درمان جراحی
چه کسانی از درمان های غیر دارویی بهره می گیرند ؟
بیمارانی که مبتلا به آرتروز خفیف و متناوب می باشند معمولا به درمان های غیردارویی پاسخ می دهند.
چه کسانی کاندید درمان های دارویی می باشند ؟
بیمارانی که درد های ناتوان کننده و پیشرونده دارند ، معمولا نیازمند هم درمان های غیر دارویی و هم درمان های دارویی می باشند.
درمان های غیر دارویی شامل چه مواردی می باشند ؟
مهمترین اصل درمان در آرتروز کاهش فشار وارد به مفاصل می باشد که این توسط موارد زیر اعمال می شود :
- اجتناب از حرکاتی که باعث فشار زیاد به مفصل و تشدید درد می شود و مثلا خم شدن بیش از حد زانو بالا رفتن و پایین آمدن تکراری و سریع از پله ها
- بهبود وضعیت قدرت عضلات اطراف مفصل جهت بهبود کارایی مفصل که توسط ورزش های تقویت عضله در اطراف مفاصل زانو ، گردن ، ران و کمر صورت می گیرد.
- برداشتن وزن از روی مفصل مبتلا که توسط استفاده از اعصا یا واکر یا … در هنگام راه رفتن و حرکاتی که وزن بدن روی مفصل قرار می گیرد می باشد.
- کاهش وزن یکی از ارکان مهم در درمان آرتروز برای حذف فشار اضافی روی مفصل مبتلا می باشد.
از آنجایی که هر دو تا سه کیلوگرم اضافه وزن می تواند فشار وارد به مفصل زانو را ۳ تا ۶ برابر افزایش دهد. - بی حرکت کردن مفصل توسط آتل و اسپلینت :
مثلا در مورد آرتروز در دست استفاده از آتل می تواند باعث کاهش دامنه فعالیت مفصل دست و در نتیجه کاهش درد خصوصا در کسانی که مبتلا به آرتروز شصت دست می باشند.
در آرتروز زانو و ران استفاده از عصا در دست مخالف می تواند باعث کاهش فاشر روی مفصل مبتلا و کاهش درد شود. - ورزش
از آن جایی که درد ناشی از آرتروز زانو و مفصل ران با حرکات تشدید می شود بیمار ناخود آگاه از تحرک خودداری می کند و این پروسه کمک به تضعیف عضلات اطراف مفصل و در نتیجه افزایش درد بیمار می شود و همچنین بی حرکتی بیمار منجر به اضافه وزن و افزایش ریسک بیماری های قلبی و عروقی می گردد بنابراین یکی از اهداف بسیار مهم در درمان آرتروز تقویت عملکرد عضلات اطاف مفصل می باشد.
ولیکن بایستی از هر ورزشی که باعث تشدید درد بیمار شود اجتناب شود. ورزش های هوازی و آب درمان توسط بیماران بهتر از ورزش های سنگین مثل دویدن و استفاده از تردمیل تحمل می شود.
چه ورزش هایی برای آرتروز مفاصل ران و زانو توصیه می شود ؟
ورزش های هوازی و مقاومتی که باعث تقویت عضلات اطراف مفصل شوند بسیار مفید می باشند. - فیزیوتراپی
در موارد آرتروز زانو و ران و ستون مهره ها می تواند کمک کننده باشد.
درمان دارویی آرتروز
انواع درمان های دارویی در آرتروز
- پماد های موضعی : در مواردی که درد تورم مفصل وجود دارد به کاهش درد می تواند کمک کننده باشد البته در مورادی که آرتروز خفیف می باشد.
- درمان های خوراکی :
الف ) استامینوفن با دزهای بالا می تواند در درمان آرتروز مفاصل در صورتیکه شخصی مبتلا به بیماری کبد نباشد مورد استفاده قرار گیرد از طرفی در افراد مبتلا به آرتروز که اختلالات کلیوی دارند و نمی تواند از سایر مسکن ها استفاده نمایند، استامینوفن می تواند موثر باشد.
ب ) داروهای ضد التهاب همچون سلکیسب و ناپروکسن و دیکلوفناک و ایبوپروفن از جمله شایعترین داروها می باشند که درمان دردهای آرتروز مورد استفاده می گردد ولیکن استفاده طولانی مدت و بی رویه آن ها می تواند منجر به اختلالات گوارشی و کلیوی شود.
معمولا تجویز این داروها حتما بایستی توسط پزشک و ترجیحا در موقع درد نه همیشگی مورد استفاده قرار گیرد.
نکته مهم
اگر شخصی مجبور به استفاده از آسپرین و ایپوبروفون همزمان با هم می باشد بایستی از ساعات مختلف برای جلوگیری از تداخل دارویی مصرف شود.
را های کاهش عوارض گوارشی ناشی از مصرف دارو های مسکن ضد التهاب :
- استفاده این داروها بعد از غذا
- استفاده از داروهای کاهش دهنده اسید معده مختلف به طور همزمان
- عدم استفاده از دو مسکن
- استفاده از دزهای پایین تر مسکن