هرآنچه باید درباره مچ پا بدانید

علل درد مچ پا می تواند متعدد باشد ولیکن بیماری های اساسی که می تواند منجر به درد مچ پا شوند شامل : روماتوئید آرتریت ، آرتروز ، بیماری های رسوب کریستالی مثل نقرس و بیماری های شبه نقرس و انعطاف پذیری بیش از حد مفاصل بدن می باشد.

شیوع درد مچ پا : حدودا ۱۰% بالغین ممکن است دچار درد مچ پا در طول زندگی خود شوند و این شیوع با افزایش سن بیشتر می شود تا آنجا که نیمی از افراد بالای ۵۰ سال درد پا را تجربه کرده اند. از طرفی درد پا در خانم ها ۵ برابر شایع تر از آقایان می باشد.

معمولا درد مچ پا به ندرت به تنهایی اتفاق می افتد و همراهی پا درد زانو و مفصل ران دارد.

روش های تصویربرداری تشخیص درد پا : شامل گرافی ساده مچ پا – سونوگرافی – ام آر آی و سی تی اسکن می باشد.

پیچ خوردگی مچ پا

شایع ترین محل پیچ خوردگی مچ پا در قسمت خارجی قوزک پا می باشد و پیچ خوردگی های متعدد تاندون مچ پا منجر به عدم ثبات این مفصل و در نهایت پارگی تاندون مچ پا و آرتروز و تخریب مفصل می شود.

درمان های غیر جراحی برای عدم ثبات مچ پا ناشی از پیچ خوردگی تاندون آن شامل ورزش های تقویت کننده عضلات ساق پا و استفاده از مچ بند های طبی خصوصا در موقع فعالیت می باشد . در مواردی که به این روش های حمایتی پاسخ ندهد جراحی جهت ایجاد ثبات در مفصل توصیه می شود.

التهاب تاندون آشیل

ضربه و فشار به تاندون آشیل در محل چسبیدن آن به استخوان پاشنه می تواند منجر به التهاب تاندون آشیل شود. البته این مشکل در سنین بالا بیشتر دیده می شود.

ضربه های مکرر یا شدید می توانید منجر به پارگی کامل تاندون آشیل شوند که در این مورد نیازمند جراحی اورژانس می باشد. اگر پارگی ناکامل باشد یا اگر ضخیم شدگی تاندون اتفاق افتد می تواند به صورت یک تورم دوکی شکل در پشت پاشنه پا مشخص شود که هم قابل لمس باشد و هم به خوبی در MRI مشخص شود. درمان در این موارد استفاده از کفی هایی که باعث شود پاشنه ها بالاتر از سطح کف کفش قرار گیرد و همچنین استفاده از کفش های مناسب و اجتناب از پوشیدن کفش های تنگ می باشد.

کف پای صاف

کف پای صاف می تواند ارثی یا اکتسابی باشد . به علت فشار نامناسب که به پا وارد می شود منجر به درد پا و یا حتی کمر درد می شود. درمان آن با استفاده از کفی های مناسب ، کفش های طبی و حتی در مواردی مچ بند های طبی می باشد. اجتناب از فعالیت های بیش از حد که منجر به فشار نامناسب به پا می شود ضروری است.

درد پاشنه پا

حدود ۱۰% از مردم در طول زندگی شان درد پاشنه پا را تجربه می کنند و درد پاشنه در بین بیماران مبتلا به روماتیسم با شیوع بیشتری دیده می شود.

التهاب غشاء کف پا یکی از علل شایع درد پاشنه پا می باشد و با ضخیم شدگی غشاء کف پا در محل چسبیدن به استخوان پاشنه مشخص می شود و علائم آن به صورت درد در محل پاشته پا در هنگام فعالیت و در زمان شروع به فعالیت می باشد.

سونوگرافی برای تشخیص کمک کننده می باشد .

درمان : کاهش وزن و استفاد از کفش و کفی مناسب و فیزیوتراپی و حرکات کششی برای کف پا می باشد. در موارد مقاوم تزریق کورتن یا استروئید می تواند کمک کننده باشد.

خارپاشنه

یکی دیگر از علل درد پاشنه پا می باشد و در کسانی که افزایش وزن دارند یا در بعضی از بیماری های روماتیسمی دیده می شود.

درمان : کاهش وزن ، اضلاح بیماری زمینه ای و استفاده از کفش و کفی مناسب و در موارد مقاوم تزریق کورتن در محل خار پاشنه است.

روماتوئید آرتریت

مفصل مچ پا در ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران مبتلا به روماتوئید آرتریت درگیر می شود. ولیکن ۸۰ تا ۹۰ درصد بیماران درگیری پا را دارند. درگیری پا حتی در مراحل اولیه بیماری روماتوئید آرتریت دیده می شود و شیوع درگیری پا در این بیماران تقریبا معادل درگیری دست می باشد.

درگیری پا منجر به اختلال در راه رفتن در حدود ۳/۴ بیماران مبتلا به روماتوئید آرتریت می شودو درگیری پا در بیماری روماتوئید آرتریت منجر به تغییر شکل پا به صورت انحراف انگشتان پا به سمت خارج و پهن شدگی انگشتان پا و انحراف انگشت شست پا می شود ولیکن تشخیص زود هنگام و درمان مناسب بیماری روماتوئید می تواند از این تغییر شکل ها جلوگیری کند اگر درمان با تاخیر شروع شود تغییر شکلهای پا غیر قابل برگشت خواهد بود و استفاده از کفش های مناسب کمک کننده است.

روماتوئید آرتریت در نوجوانان

در فرم چند مفصلی روماتوئید آرتریت نوجوانان پا در ۲/۳ بیماران در گیر می شود. عمده درگیری در قسمت پاشنه پا می باشد و از آنجایی که استخوان های در حال رشد را درگیر می کند ممکن است منجر به کوتاهی انگشتان پا و تغییر شکل پا شود. گاه کف پای صاف یا حتی کف پای گود ایجاد می شود.

درگیری پاشنه پا به صورت درد و تورم در محل تاندون آشیل در پشت پا و خار پاشنه می باشد.

آرتروز

در اندام های تحتانی معمولا آرتروز زانو و مفصل ران را درگیر می کند و درگیری مچ پا با شیوع کمتر دیده می شود. درگیری مچ پا در آرتروز معمولا ثانویه می باشد ناشی از پیچ خوردگی مکرر مچ پا و بیماری های التهابی مچ پا همانند روماتیسم مفصلی می باشد.

آرتروز شست پا در افراد مسن در نیمی از موارد دیده می شود.آرتروز پا معمولا همراه با درد در سایر مفاصل مثل زانو ، ستون مهره ها ، دست ها و مفصل ران می باشد.

درمان آرتروز پا شامل دارو های ضد التهاب ، استامینوفن کاهش وزن ، استفاده از کیسه های یخ روی محل دردناک می باشد. استفاده از کفش مناسب هم کمک کننده است. تزریق داخل مفصل کورتنی می تواند کمک کننده باشد.

جراحی در موارد شدید که به درمان های غیر جراحی پاسخ ندهد و منجر به تغییر شکل شدید شده باشد.

آرتریت پسوریاتیکی

این بیماری معمولا منجر به درگیری تاندون آشیل التهاب فاسیای کف پا می شود. در هر بیمار که مکررا دچار التهاب تاندون آشیل یک طرفه یا دو طرفه می شود بایستی به این بیماری شک نمود.

درگیری انگشتان پا به صورت انگشت سوسیسی که انگشت پا متورم و دردناک و شبیه سوسیس می شود از مشخصات آرتریت پسوریازیس می باشد که معمولا همراهی با درگیری پوست به صورت ضایعات پوسته ریزی دهنده و درگیری ناخن به صورت فرورفتگی ها در سطح ناخن برجستگی و ضخیم شدگی ناخن ها می باشد.

تخریب و در رفتگی مفاصل بین انگشتی پا نیز در بیماری پسوریازیس دیده می شود.

درمان : تزریق کورتن داخل مفاصل درگیر پا بسیار کمک کننده در بیماری آرتریت سپوریازیسی می باشد. حتی تزریق کورتن داخل کف پا در مواردی که التهاب فاسیای کف پا وجود دارد کمک کننده است.

لوپوس و اسکلرودرمی

بیماری لوپوس و اسکلرودرمی هم می تواند پا را درگیر کند از آنجایی که این دو بیماری باعث درگیری عروق پا می شود و پدیده رینود که اسپاسم و تنگ شدگی عروق کوچک پا در مواجه با سرما می باشد در این دو بیماری اتفاق می افتد و به صورت رنگ پریدگی ، کبود شدگی و در نهایت قرمزی انگشتان پا مشخص می شود که اگر درمان مناسب صورت نپذیرد منجر به زخم های سیاه رنگ در نوک انگشتان پا می شود که معمولا بسیار دردناک است بنابراین این بیماران بایستی به طور منظم توسط پزشک فوق تخصص روماتولوژی مورد معاینه پا خصوصا انگشتان پا قرار بگیرند.

نقرس و شبه نقرس

نقرس معمولا اولین انگشت پا یا شست پا را درگیر می کند گرچه دو مفصل دیگر پا از جمله مچ پا را هم می تواند درگیر کند.

علائم حمله نقرسی به صورت درد و تورم شدید و قرمزی و حاست در لمس پشت پا یا مچ پا می باشد معمولا شروع سریع دارد. معمولا درد به حدی شدید است که بیمار قادر به راه رفتن نمی باشد ولیکن حمله حاد معمولا در عرض ۱۰ تا ۱۴ روز از بین می رود.

علائم عمومی همراه با حمله حاد نقرسی تب و لرز می باشد.

علائم آزمایشگاهی حمله حاد نقرس : افزایش سطح پروتئین های فاز حاد می باشد ممکن است در حمله حاد سطح اسید اوریک خون نرمال باشد. عفونت مفصل تشخیص افتراقی بسیار مهم حمله حاد نقرسی می باشد و این دو را می توان توسط نمونه گرفتن مایع مفصل توسط سوزن و بررسی آزمایشگاهی نمونه برای عفونت و اسید اوریک تشخیص داد.

نقرس مزمن بر خلاف حمله حاد نقرسی معمولا شروع تدریجی دارد و می تواند منجر به تخریب غضروف مفصل شود و گاه برجستگی های اطراف مفاصل تشکیل می شود که اصطلاحا توفوس نامیده می شود . این برجستگی های اطراف مفاصل گاه می تواند به سطح پوست سر باز کند و ماده گچی مانند و سفید رنگ از آن خارج شود. این فرم معمولا همراهی با نقرس شدید تخریبی دارد.