لوپوس یک بیماری سیستم ایمنی می باشد که به علت افزایش تولید یا آنتی بادی های فراوان در بدن ایجاد می شود. گاه این آنتی بادی ها بر علیه سلول های خودی بدن فعال می گردند و باعث ایجاد عوارض خاص بیماری لوپوس می شوند.
لوپوس بیشتر در چه کسانی دیده می شود
۹۰ درصد بیماران مبتلا به لوپوس را زنان تشکیل می دهند خصوصا خانم های جوان که در سن باروری هستند.
ولیکن این بیماری می تواند در کودکان و آقایان هم دیده شود
چه عواملی در ایجاد بیماری لوپوس دخالت دارند ؟
عوامل محیطی و عوامل ژنتیک در ایجاد این بیماری دخالت دارند.
علت اینکه بیماری لوپوس بیشتر در خانم ها دیده می شوند به علت عوامل هورمونی مخصوصا هورمون استروژن که نقش مهم در ایجاد این بیماری دارد. همچنین ژن های موجود روی کروموزم X خانم ها که مستعد کننده این افراد به بیماری لوپوس می شود.
نقش هورمون های زنانه در ایجاد بیماری لوپوس
هورمون استروژن می تواند از عوامل مساعد کننده بیماری لوپوس باشد و همچنین مصرف قرص های ضد بارداری و هورمونی که جهت تنظیم اختلالات قاعدگی استفاده می شود می تواند ریسک ایجاد لوپوس را بیشتر کند.
آیا نور آفتاب در ایجاد و تشدید بیماری لوپوس نقش دارد ؟
از مهمترین عوامل محیطی که میتواند در ایجاد بیماری لوپوس نقش داشته باشد نور آفتاب می باشد بطوریکه تماس با امواج ماوراء بنفش آفتاب می تواند حتی تا ۷۰ درصد موادر باعث شعله ور شدن بیماری لوپوس شود.
آیا ویروس ها و عوامل عفونی می توانند منجر به بیماری لوپوس شوند ؟
بلی ویروس EBV یا عامل ایجاد بیماری مونوکلوز عفونی می تواند عامل ایجاد کننده بیماری لوپوس در افراد مستعد به این بیماری باشد.
سایر عوامل محیطی که می توانند مستعد کننده بیماری لوپوس باشند
مصرف سیگار و تنباکو یکی از عوامل مهم مستعد کننده این بیماری می باشد. همچنین تماس با پودر سیلیکا یا پودر صابون هم می توانند از عوامل مستعد کننده باشند.
سیر بیماری لوپوس
این بیماری می تواند از فرم خفیف متناوب تا شدید پیشرفته دیده شود. حدودا ۸۵ درصد بیماران ممکن است دچار بیماری فعال با شعله ور شدن بیماری سالیانه شوند.
خاموشی و بهبودی کامل بیماری یعنی عدم وجود علائم بالینی که نیازمند هیچگونه درمانی نباشد به ندرت اتفاق می افتد.
علائم و تظاهرات بالینی بیماری لوپوس
علائم عمومی : خستگی ، درد عضلانی ، درد مفاصل ، تب ، بی اشتهایی و کاهش وزن می باشد.
علائم اسکلتی عضلانی
بیشتر بیماران مبتلا به لوپوس درد مفاصل متناوب با شدت خفیف تا شدید که همراه با تورم نسج نرم و حساسیت در لمس مفصل و تاندون می باشد دارند.
کدام مفاصل در بیماری لوپوس بیشتر درگیر می شوند
مفاصل دست مچ پا و زانو شایع ترین مفاصل درگیر هستند.
تظاهرات پوستی بیماری لوپوس
تظاهرات پوستی لوپوس می تواند حاد باشد که شایعترین درگیری پوستی درگیری پوستی راش بال پروانه ای که به صورت ببثورات و پلاک قرمز رنگ روی پل بینی و گونه ها می باشد که با تماس با آفتاب این راش پر رنگ تر می شود که معمولا این راش بال پروانه ای گاه تا ناحیه گوش ها و چانه و قسمت قدامی قفسه سینه دیده می شود و معمولا به درمان بخوبی پاسخ می دهد و هیچگونه آثار راش روی پوست بعد از درمان مناسب باقی نمی ماند.
فرم مزمن درگیری پوستی در لوپوس
اصطلاحا دیسکویید نامیده می شود به صورت ضایعات حلقوی و پر رنگ تر با مرکز رنگ پریده روی صورت و سر می باشد و معمولا حتی بعد از درمان هم رد پای این ضایعات پوستی روی صورت و سر باقی می ماند.
آیا درگیری کلیوی در بیماری لوپوس دیده می شود ؟
بلی درگیری کلیوی به علت بیماری لوپوس یکی از علل مهم ناتوانی و فوت این بیماران می باشد.
از آنجائیکه درگیری کلیوی بیماری لوپوس ممکن است بدون علامت باشد توصیه می گردد برای تمامی بیماران مبتلا به بیماری لوپوس آزمایش ساده ادرار انجام بپذیرد.
تشخیص درگیری کلیوی بیماری لوپوس چگونه است
تشخیص توسط آزمایش ادرار و جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته و بررسی از نظر پروتئین ادراری و در نهایت نمونه برداری و بیوپسی کلیه می باشد.
اگر درگیری کلیوی شدید توسط نمونه برداری کلیه اثبات شود و درمان انجام نپذیرد در عرض ۲ سال نارسایی مزمن کلیه که می تواند منجر به دیالیز شود اتفاق می افتد. این ضرورت تشخیص و درمان درگیری کلیوی بیماری لوپوس را نشان می دهد.
کنترل چه عواملی می تواند ریسک عوارض کلیوی بیماری لوپوس را کاهش دهد ؟
کنترل فشار خون ، اصلاج چربی خون ، کنترل افزایش فند خون و از همه مهمتر کنترل بیماری لوپوس توسط داروهای مناسب می تواند ریسک درگیری کلیه و رسوب پلاک های اترواسکلورتیک یا چربی را در جدار عروق کاهش دهد.
علائم درگیری سیستم اعصاب مرکزی در بیماری لوپوس
درگیری سیستم اعصاب مرکزی یکی از علل مهم ناتوانی و فوت بیماران می باشد که می تواند به صورت سر درد های بسیار شدید ، اختلالات خلق از افسردگی شدید تا پرخاشگری شدید ، تشنج موضعی و هم ژنرالیزه ، اختلالات در متفاوت و تصمیم گیری و حتی سکته مغزی باشد.
آیا درگیری عروقی در بیماری لوپوس دیده می شود
از آنجایی که بیماری لوپوس یک بیماری خود ایمنی و التهابی می باشد عروق در این بیماری می توانند دچار التهاب شوند و اصطلاحا واسکولیت ایجاد شود.
از طرفی اگر بیماری لوپوس همراهی با سندروم آنتی فسفولیپید داشته باشد ریسک انعقاد پذیری در خون افزایش می یابد و لخته های عروقی می توانند در عروق مختلف بدن به صورت ترومبوز ایجاد شود و عوارض خاص خود را ایجاد کند.
ریسک عوارض عروقی خصوصا در خانم های مبتلا به لوپوس که سن کمتر از ۴۹ سال دارند سه تا ده برابر افزایش می یابد.
لوپوس و درگیری ریوی
شایعترین علامت درگیری ریوی در بیماری لوپوس درگیری غشاء سروز به صورت تجمع مایع در غضاء سروزی و التهاب این غشاء می باشد که به صورت درد قفسه سینه که با تنفس عمیق و سرفه و عطسه تشدید می شود تظاهر می کند این درگیری ریوی لوپوس به خوبی به درمان ضدالتهاب غیراستروئیدی و داروهای مسکن پاسخ می دهد.
در موارد شدید ممکن است بیمار نیازمند دوره کوتاه از کورتن با دز بالا باشد.
سایر تظاهرات ریوی بیماری لوپوس
درگیری بافت ریه می باشد که بایستی از عفونت تشخیص داده شود. گاه خون ریزی داخل بافت ریه و چروکیدگی بافت ریه ایجاد می شود.
تظاهرات قلبی بیماری لوپوس
شایعترین نوع درگیری قلبی به صورت التهاب پریکارد یا غشاء سروزی پوشاننده ماهیچه قلب می باشد. البته درگیری دریچه های قلبی خصوصا دریچه آئورت و میترال هم دیده می شود.
همچنین بیماران مبتلا به لوپوس در ریسک بالای ابتلا به سکته قلبی می باشند خصوصا در خانم ها بعد از سن یائسگی این ریسک افزایش می یابد.
آیا لوپوس سیستم گوارشی را نیز مبتلا می کند ؟
بلی لوپوس می تواند سیستم گوارش را درگیر کند مهمترین علائم آن تهوع و اسهال و درد متشر شکم می باشد.
گاه درگیری کبدی به علت لوپوس ایجاد می شود که با افزایش آنزیم های کبدی در آزمایش خون مشخص شود.
گاه التهاب عروق به علات بیماری لوپوس می توانند منجر به ایسکمی یا عدم خون رسانی به روده ها و در نهایت پارگی و خون ریزی داخل شکم شود که البته این موارد در بیماران مبتلا به لوپوس که تحت درمان قرار نگرفته اند یا به دلایلی درمان خود را خود سرانه قطع نموده اند دیده می شود.
درگیری چشمی در بیماری لوپوس
لوپوس می تواند حتی چشم را نیز مبتلا کند. شایعترین علامت درگیری چشم در بیماری لوپوس به صورت خشکی چشم و احساس جسم خارجی در چشم و خارش چشم یا سندروم سیکا می باشد.
لبیته لوپوس متاسفانه می تواند عوارض جدی تر در چشم به صورت درگیری شبکیه اعصاب چشم و حتی عارضه کوری را هم به همراه داشته باشد که این اهمیت تشخیص و درمان مناسب این بیماری را نشان می دهد.
تست آزمایشگاهی جهت تشخیص بیماری لوپوس
مهمترین تست آزمایشگاهی تشخیص بیماری تست ANA می باشد که در بیشتر از ۹۵% مثبت می باشد اما در تعداد اندک بیماران این تست در عرض ۱ سال مثبت می شود.
سایر تست های آزمایشگاهی که برای یک بیمار مبتلا به لوپس در خواست می شود
- شمارش گلبول های خون یا CBC در تمامی بیماران مبتلا به لوپوس درخواست می شود زیرا گاه در این بیماران کاهش تعداد گلبول های سفید و کم خونی و کاهش پلاکت خون مشهور می باشد.
- آزمایش ادرار بایستی در تمامی بیماران مبتلا به لوپوس برای رد کردن درگیری کلیه در زمینه بیماری لوپوس درخواست شود و اگر در آزمایش ساده ادرار شواهد دال بر درگیری وجود داشت حتما ادرار ۲۴ ساعت برای بررسی میزان پروتئین ادرار درخواست گردد.